Chegaralarni o‘chirmakla
Odatiylikni qayta idrok etgan zamonaviy rassomlar
Zamonamizning shakl-shamoyilsizligi o‘z ta’sirini ko‘rsatmoqda. Ayrim an’analar eskirgan joylarda, ijodkor yoshlarning yangi avlodi odatiy qoliplardan tashqarida hayot kechirmoqda va ijod qilmoqda. Keling, bu olamning bir nechta yorqin vakilalari bilan tanishib chiqaylik.
Andrey Zittel
Odatiy narsalardan uzoqlashib, hayotning barqaror qoidalari haqida o‘ylashni istagan kishi, zamonaviy amerikalik rassom Andrea Zittel ijodi bilan albatta tanishishi lozim. U insonlar uchun uylar, mebellar, kiyim-kechaklar va transport vositalarining dizaynini yaratib, kundalik turmush va san’at o‘rtasidagi chegaralarni xiralashtiradi.
Andrea 1965-yil 6-sentyabrda Kaliforniyaning Eskondido shahrida tug‘ilgan. San-Diego davlat universiteti va Rod-Aylend dizayn maktabida ta’lim olganidan so‘ng, u kundalik hayotdan ilhom olib, san’at asarlari yaratishni boshlagan. Uning birinchi tajribaviy loyihasi Bruklindagi kichik kvartirasidagi hayotni soddalashtirish uchun yaratilgan edi
Uning o‘rnatmalari va haykallari butun dunyo bo‘ylab Venetsiya biennalesi va Documenta kabi yirik san’at tadbirlarida namoyish etilgan. Andrea Zittelning asarlari Nyu-Yorkdagi Guggenxaym muzeyi, Londondagi Tate Modern va Los-Anjeles okrugi san’at muzeyi to‘plamlarida saqlanmoqda.
Shantel Martin
Dunyo miqyosida mashhur rassom Shantel Martin o‘ziga xos chiziq uslubi yordamida betakror vizual olam yaratadi. Bu poydevor boshlang‘ich sinflardayoq qo‘yilgan edi. Imlo unga juda qiyin bo‘lgani sababli, har hafta test topshirishga majbur bo‘lardi. Bu sinovlarga qaramay, u so‘zlarni yaxshi ko‘rardi - ular his-tuyg‘ularini ifodalashga va o‘zini yaxshiroq his qilishga yordam berishini bilardi.
Shantelda disleksiya borligi aniqlangach, u: "Agar so‘zlarimni olib, harflarni o‘ynoqi, tushunarli va ochiq qilsam-chi?" deb o‘yladi. U o‘qish qiziqarli va oson bo‘lgan Undertale komikslaridan ilhom oldi.
"Hamma narsaga rasm chizadigan" britaniyalik rassom Shantel tayoqchalardan shakllar chizishni yoqtiradi.
Londonda ulg‘aygan, keyin Yaponiyada ishlagan va pirovardida Nyu-Yorkka ko‘chib o‘tgan rassom o‘z suhbatlaridan birida ijodiy yo‘li haqida shunday deydi:
"London - bu qutulish. Men atrofimda sodir bo‘layotgan voqealardan chalg‘ish uchun rasm chizardim. Men unchalik baxtli o‘smir emasdim va rasm chizish diqqatimni jamlashga yordam berardi.
Tokio - o‘zlikni anglash. Bu yerda qolgan umrim davomida rasm chizishni va ijod qilishni xohlashimni tushundim. Men musiqa va vizual effektlar olamiga g‘arq bo‘lgandim. Qalam va qog‘oz bilan ishlashim juda batafsil va kichik hajmli bo‘lib qoldi, yangi elektron ishim esa juda dadil, rangli va interaktiv bo‘lib qoldi.
Nyu-York - nafosat. Endi asarlarim deyarli chiziqlar, so‘zlar va takrorlanuvchi qahramonlar tiliga o‘xshaydi, asosan oq-qora bo‘lib, kashfiyotlar uchun joy qoldiradi.
Chiharu Shiota
1972-yilda Yaponiyaning Osaka shahrida tug‘ilgan rassom Chiharu Shiota hozirda Berlinda istiqomat qilib, ijod etmoqda.
Uning ota-onasi tadbirkor bo‘lib, port shahrida baliq uchun yog‘och qutilar ishlab chiqaradigan zavodni boshqargan. Ular san’atga mutlaqo aloqador bo‘lmagan va qizlarining kelajagini boshqacha tasavvur qilishgan: u turmush qurib, farzand ko‘rishi va oilaviy biznesni Osakada davom ettirishi kerak edi. Biroq Shiota uchun fabrika shovqini va ishlab chiqarishning bir xilligi aqldan ozishday tuyulardi - u bu mexanik dunyoning bir qismiga aylanishni istamasdi.
Van Gog ko‘rgazmasidan so‘ng hamma narsa o‘zgardi: Chiharu o‘zining haqiqiy yo‘li san’atda ekanligini his etdi. Kioto universitetida tasviriy san’at bo‘yicha ta’lim olganidan keyin, u Berlinga ko‘chib o‘tdi.
Shiotaning ilhomi ko‘pincha shaxsiy tajribasi yoki insoniy muammolar: hayot, o‘lim va munosabatlarni qayta idrok etayotganda boshdan kechirgan his-tuyg‘ularidan kelib chiqadi. Chiharu Shiota poyabzal, kalitlar, karavotlar, stullar va ko‘ylaklar kabi oddiy narsalarni to‘plab, ularni iplardan yasalgan ulkan kompozitsiyalarga birlashtiradi.
Yapon rassomining asarlarida ip ichki taranglik bilan kurashuvchi, insoniy munosabatlarga o‘xshash va ayni paytda his-tuyg‘ularni ifodalash uchun yumshoqlikka ega material sifatida namoyon bo‘ladi. Aynan shu xususiyat ipni inson tabiatini o‘rganish uchun ideal vositaga aylantiradi. Uning keng ko‘lamli installyatsiyalari tomoshabinlarda yolg‘izlik, ba’zan hatto qo‘rquv hissini uyg‘otadi.
