Dunyoning eng mashhur kitob yarmarkalari
Kitobsevarlar kuni munosabati bilan: adabiyot olamidagi eng yirik uchrashuvlarga sayohat
Avgust oyida butun dunyo bo‘ylab Xalqaro kitobsevarlar kuni nishonlanadi. Kitob o‘qishga bo‘lgan muhabbat vaqt va masofa chegaralarini bilmaydi — u odamlarni birlashtiradi, tasavvurni uyg‘otadi va dunyoqarashni kengaytiradi. Kitob yarmarkalari esa bu tuyg‘uning jonli ifodasiga aylanib, yozuvchilar, nashriyotchilar va o‘quvchilarni bir joyda jamlaydi. Keling, kitob bosh qahramon bo‘lib qoladigan dunyoning eng yorqin adabiy tadbirlariga birgalikda nazar tashlaymiz.
Frankfurt kitob yarmarkasi
Frankfurt kitob yarmarkasi (nem. Frankfurter Buchmesse) — eng qadimiy va nufuzli kitob yarmarkalaridan biri. Har yili oktyabr o‘rtalarida Germaniyaning Frankfurt-na-Mayni shahrida bo‘lib o‘tadi va besh kun davomida qariyb 100 mamlakatdan 7 mingdan ortiq ishtirokchini birlashtiradi.
U ilk bor 1473 yilda tashkil etilgan va XVII asr oxirigacha kitob savdosining eng muhim markazi bo‘lib kelgan. 1632 yildan so‘ng yetakchilikni Leyptsig kitob yarmarkasi egalladi. Frankfurt yarmarkasining qayta tiklanishi esa faqat 1949 yilda ro‘y berdi.
Bugungi kunda bu tadbir nashriyotlar, bosmaxonalar, yozuvchilar, muharrirlar va kitob sanoati vakillari uchun yangi tanishlar, ijodiy hamkorlik va biznes imkoniyatlari maydoniga aylangan. Yarmarka davomida kitob taqdimotlari, ma’ruzalar, munozaralar o‘tkaziladi. Mashhur yozuvchilar, shoirlar va jurnalistlar taklif etiladi, shu bois adabiyot ixlosmandlari bu yerda o‘z sevimli mualliflari bilan uchrashish imkoniga ega bo‘lishadi.
Tadbir davomida bir nechta yirik mukofotlar topshiriladi: Germaniya kitob mukofoti (Deutscher Buchpreis) — yilning eng yaxshi nemis tilidagi romani uchun; Germaniya kitob savdogarlari tinchlik mukofoti (Friedenspreis des Deutschen Buchhandels) — madaniyat arboblariga tinchlik va o‘zaro tushunishni rivojlantirishdagi hissasi uchun; Germaniya yoshlar adabiyoti mukofoti (Deutscher Jugendliteraturpreis) — bolalar va o‘smirlar uchun yozilgan eng yaxshi asarlar uchun.
2025 yilgi yarmarka 15–19 oktyabr kunlari Messe Frankfurt ko‘rgazma majmuasida bo‘lib o‘tadi. Har yili bir mamlakat faxriy mehmon sifatida ishtirok etadi: ilgari bunday sharafga Finlandiya (2014), Turkiya (2008), Hindiston (2006), Rossiya (2003), Portugaliya (1997) va Yaponiya (1990) sazovor bo‘lgan. Bu safar esa faxriy mehmon — Filippin.
fotо: pixabay.com
Leyptsig kitob yarmarkasi
Leyptsig kitob yarmarkasi (nem. Leipziger Buchmesse) Germaniyada Frankfurtdan keyin ikkinchi o‘rinda turadi. Har yili to‘rt kun davom etib, Leyptsigning shimoliy qismidagi yirik ko‘rgazma majmuasida o‘tkaziladi.
Bu yarmarkaning o‘ziga xos jihati — Leipzig Liest (“Leyptsig o‘qiydi”) nomli o‘qish festivali. Kechki dastur doirasida yozuvchilar kitob do‘konlari, qahvaxonalar va tarixiy Leyptsig shahar hokimiyatida chiqishlar qilishadi.
Yarmarka davomida bir necha muhim mukofotlar topshiriladi: Leyptsig kitob yarmarkasi mukofoti, shuningdek, Evropa o‘zaro tushunish uchun Leyptsig mukofoti. Shu bilan birga, Germaniya yoshlar adabiyoti mukofotiga nomzodlar ham e’lon qilinadi.
An’anaga ko‘ra mart oyida o‘tkaziladi. 2026 yilda 19–22 mart kunlari bo‘lib o‘tishi rejalashtirilgan.
London kitob yarmarkasi
London kitob yarmarkasi (LBF) — mualliflik huquqlarini sotish, kontentni tarqatish va nashriyot sanoatidagi global hamkorlik uchun yirik maydon. Bu yerda bosma, audio, televidenie, kino va raqamli platformalar bo‘yicha shartnomalar tuziladi.
1971 yilda asos solingan LBF bugunga qadar 50 yildan ortiq tarixga ega bo‘lib, har yili 30 mingga yaqin mehmonni jalb etadi. Bu — nashriyotchilar, agentlar, yozuvchilar, huquqshunoslar va kitob industriyasi mutaxassislari uchun muhim uchrashuv nuqtasi.
Dasturga seminarlar, konferensiyalar, kitob taqdimotlari, mukofotlar va tarmoq aloqalarini kengaytirish imkoniyatlari kiradi. Yarmarka xayriya faoliyatiga ham e’tibor qaratadi — savodxonlikni oshirish va kitob tarqatish bilan bog‘liq loyihalarni qo‘llab-quvvatlaydi.
Tadbir Londonning Olympia London majmuasida o‘tkaziladi. 2026 yilgi LBF 10–12 mart kunlari bo‘lib o‘tadi.
fotо: freepik.com
Nyu-York antikvar kitob yarmarkasi
Har yili dunyoning turli burchaklaridan to‘plangan kolleksionerlar va sotuvchilar Nyu-Yorkdagi tarixiy Park-avenyu Arsenal binosida yig‘ilishadi. Bu yerda noyob kitoblar, xaritalar, qo‘lyozmalar, nafis muqovalar, tasvirlar, tarixiy hujjatlar, fotosuratlar, gravyuralar, esdalik buyumlari va nodir nashrlar namoyish etiladi.
Ko‘rgazmada san’at, dizayn, ommaviy madaniyat, ilm-fan, tibbiyot, adabiyot, tarix, gastronomiya, moda, musiqa va falsafa kabi keng yo‘nalishlar qamrab olinadi.
Tadbir Amerika Antikvar kitob sotuvchilari assotsiatsiyasi va Xalqaro antikvar kitob savdogarlari ligasi tomonidan rasmiy ravishda tasdiqlangan bo‘lib, bu xaridorlarga tovarlarning haqiqiyligi va sifatiga ishonch beradi. Har bir asar batafsil tekshiruvdan o‘tadi.
Narxlar esa hayratlanarli — ayrim eksponatlar 50 million dollardan boshlanadi. Kirish ham pullik. 2026 yilda yarmarka 30 aprel – 3 may kunlari bo‘lib o‘tadi.
fotо: freepik.com
Dunyoning eng katta suzuvchi kitob yarmarkasi
Logos Hope — kitob yarmarkasi o‘tkaziladigan eng noodatiy joy — kema. U 55 yil oldin tashkil etilgan bo‘lib, maqsadi — dunyodagi eng mashhur nashrlarni yetkazish qiyin bo‘lgan mamlakatlarga sifatli adabiyot olib borish.
Kema bortida nafaqat kitob savdosi, balki madaniy, o‘quv va ko‘ngilochar tadbirlar ham o‘tkaziladi: seminarlar, forumlar, uchrashuvlar. Butun jamoa 60 mamlakatdan kelgan volontyorlardan iborat bo‘lib, ular oylik olmaydi.
Ekipaj a’zolari maktablar, shifoxonalar, qamoqxonalar va boshqa muassasalarga borib, yordam ko‘rsatishadi, ustaxonalar va o‘quv mashg‘ulotlari tashkil etishadi. Kema bir necha kun portda turib, barchaga yarmarkaga kirish imkonini beradi. Loyihaning xayriya yo‘nalishi ham bor — kitoblarning katta qismi davlat muassasalariga bepul taqdim etiladi.
