Emotsional erkinlik

Ota-onadan ajralish – har bir inson voyaga yetish yo‘lida bosib o‘tadigan jarayondir. Bu jismoniy va ruhiy ajralish bo‘lib, unda o‘z shaxsiyatini, mustaqilligini shakllantirish va ota-onalar bilan munosabatlarda yangi chegaralarni belgilash nazarda tutiladi.

Mustaqillikka intilishning dastlabki qadamlari erta bolalikdan boshlanadi, bola o‘zini onasidan alohida shaxs sifatida anglay boshlaydi. Masalan, biz emaklashni, yurishni yoki ota-onasiz vaqt o‘tkazishni o‘rganamiz. Asosiy bosqich o‘smirlik davriga to‘g‘ri keladi. O‘smirlar ko‘pincha isyon ko‘taradilar, mustaqil bo‘lishga intiladilar, o‘z qarashlarini va manfaatlarini himoya qiladilar. Bu shaxsiy makon va o‘ziga xoslikni yaratishga bo‘lgan intilishdir. Keyinchalik, 18-25 yoshlarda, inson mustaqil yashashni, karyera qurishni va ota-onasining fikriga tayanmay qarorlar qabul qilishni o‘rganadi.

Fotо: Dupe

Separatsiyaning nima keragi bor?

Shaxsning shakllanishi. Separatsiya bo‘lmasa, inson qarorlarni to‘liq qabul qila olmaydigan va ular uchun mas’uliyatni o‘z zimmasiga ola olmaydigan “bola” rolida qoladi. Bu yetuk o‘z-o‘zini baholash va o‘ziga ishonchning rivojlanishiga to‘sqinlik qilishi mumkin.

Sog‘lom munosabatlar. Separatsiyadan o‘tgan odamlar ota-onalari bilan ham, atrofdagilar bilan ham yetukroq munosabatlarni qura oladilar. Ular chegaralarni belgilash, o‘zgalar fikrini hurmat qilish va o‘z fikrini himoya qilishga qodir.

Emotsional mustaqillik. Psixologik jihatdan yetuk inson o‘z muammolarini ota-onasi yoki boshqa odamlarga yuklamasdan, qiyinchiliklarni mustaqil ravishda yengishga qodir.

Karyera va shaxsiy hayotning rivojlanishi. Mustaqillik va javobgarlikka ega bo‘lish qobiliyatisiz kasbiy rivojlanish va uyg‘un sheriklik munosabatlarini qurish qiyin.

Fotо: Dupe

Tugallanmagan separatsiya belgilari quyidagi holatlarda namoyon bo‘ladi:

• Mustaqil qarorlar qabul qilishda aybdorlik hissi;
• Ota-onalar va jamiyatning doimiy ma’qullashiga bo‘lgan ehtiyoj;
• Ota-onalarning turmushingizda faol ishtirok etishi (o‘qish, karyera, umr yo‘ldosh tanlash va hatto kundalik ikir-chikirlarni nazorat qilishga harakat qilish);
• Shaxsiy chegaralarning yo‘qligi;
• Doimiy burch hissini his etish;
• Ota-onaga moliyaviy qaramlik;
• Boshqa odamlar bilan munosabat o‘rnatishdagi qiyinchiliklar;
• Shaxsiy hayotdagi muammolar;
• Mas’uliyat olish va muhim qarorlar qabul qilishdan qo‘rqish;
• Ota-onalarning kayfiyati va his-tuyg‘ulariga qaram bo‘lish.

Fotо: Dupe

Separatsiya jarayonini nimadan boshlash kerak?

O‘z his-tuyg‘ularingiz va ehtiyojlaringizni anglab oling. Ota-onangizga qaysi joylarda hissiy jihatdan qaram ekaningizni tushunish muhim. Masalan, norozilik qo‘rquvi yoki mustaqil qaror qabul qilish o‘rniga ruxsat so‘rash odati. Bunday holatlarda, fikrlar va his-tuyg‘ular kundaligini yuritishni boshlang. O‘zingizga “Ota-onam ishtirokisiz qaror qabul qilganimda nimani his qilaman?”, “Ularning tanqidiga qanday munosabat bildiraman?” kabi savollarni berishingiz mumkin.

Shaxsiy chegaralaringizni o‘rnating. Ota-onalar ba’zan katta yoshli farzandini “yosh bola” sifatida qabul qilishda davom etib, uning hayotini nazorat qilishga intiladi. Chegaralarni o‘rnatish sizni ortiqcha bosimdan himoya qilishga yordam beradi. Chegaralaringizni xotirjamlik bilan belgilang. Agar ota-onangiz hissiy munosabat bildirsa, o‘zingizni oqlamang va xafa bo‘lmang. So‘zlaringizni xotirjamlik bilan, hurmat ohangini saqlagan holda takrorlang.

Foto: Dupe

Mustaqil qaror qabul qilishni o‘rganing. Hayotiy vaziyatlarni mustaqil hal qila olish o‘zingizga bo‘lgan ishonchni mustahkamlaydi. Agar ota-onangiz maslahat bersa, quloq soling, lekin ularning fikri hal qiluvchi bo‘lishiga yo‘l qo‘ymang. Kichik narsalardan boshlang: masalan, kundalik masalalarda o‘zingiz qaror qabul qiling. Muhimroq vaziyatlarda o‘zingizdan “Men aslida nimani xohlayman?”, “Qaysi yechim men uchun yaxshiroq bo‘ladi?”, deb so‘rang.

Ota-onangizni qanday bo‘lsa, shundayligicha qabul qiling va hurmat munosabatini saqlab qoling. Ota-onalar sizni haddan tashqari nazorat qilishi yoki hissiy jihatdan sizga qaram bo‘lishi mumkin. Ular ham o‘z qo‘rquvlari, umidlari va tajribasiga ega ekanligini, bular ularning xatti-harakatlariga ta’sir qilishini tushunishga harakat qiling. Hamdard bo‘ling, lekin bu tuyg‘ular chegaralaringizni buzishiga yo‘l qo‘ymang. Separatsiya paytida iliq aloqani saqlab qolish muhim, faqat yangi sharoitlarda.

Ba’zan asosiy qaramlik ota-onaning o‘zi emas, balki ularning so‘zlari bilan sizni tanqid qiladigan ichki ovozdir. Ularning bahosi orqali o‘zingizni aniqlashni bas qiling: “Men ularning fikri emasman”.

Fotо: Dupe

Agar ota-onangizning ko‘nglini qoldirish qo‘rquvi oldinga siljishga va o‘z hayotingiz bilan yashashga xalaqit bersa, psixologga murojaat qilishingiz mumkin. Zero, hissiy ajralish uzoq vaqt va sabr-toqat talab qiladigan jarayondir. Shu tufayli siz oilaning bir qismi bo‘lib qolasiz, lekin endi mustaqil shaxs sifatida o‘zingizni ham, ota-onangizni ham hurmat qilasiz.