Jeyms Belushi

Alban muhojirlarining Jimmi laqabli o‘g‘li to‘rt farzandli oilaning uchinchi bolasi edi. 70-yillarda, u Chikago maktabida o‘qiyotgan paytda, akasi Jon Belushining nomi allaqachon butun Amerikaga mashhur bo‘lgan edi. Taniqli komediya aktyorining suratlari butun uyga osib qo‘yilgandi va bir kuni Jimmi ota-onasidan u haqida ham biror narsa osib qo‘yish niyatlari yo‘qmi, deb so‘radi. Bunga javoban akasi istehzo bilan shunday dedi: “Balki seni qamoqqa olish to‘g‘risidagi orderlardan birini osarmiz? Senda ulardan yetarlicha bor shekilli”.

 Darhaqiqat, oilaviy arxivlardan ko‘plab rasmiy hujjatlar – sudga chaqiruv qog‘ozlaridan tortib, Jeyms Belushi nomiga kelgan boshqa ko‘ngilsiz xat-xabarlargacha topildi. O‘zini xunuk, semiz pakana deb hisoblagan va e’tiborsiz qolayotganini his qilgan Jimmi, bor kuchi bilan odamlarning diqqatini o‘ziga tortishga harakat qilardi: janjallarga aralashar, mayda-chuyda o‘g‘irliklar qilar, hatto bir marta mashinani ham haydab ketgandi...

Jonning zaharli gaplari Jimmining yuragiga qattiq botdi. G‘azab otiga mingan u, devordagi oila faxri haqidagi barcha qirqmalarni yulib olib, mayda-mayda qilib yirtib tashladi. Javob kechikmasdan keldi – Jon hech narsa demay, kamarini yechdi va ukasiga “saboq” berdi. Alamini bosib, Jimmi ko‘z yoshlari orasidan shivirladi: “Katta bo‘lsam, sendan kuchli bo‘laman – ana o‘shanda ko‘ramiz”. Va u so‘zida turdi.

Maktab yillarida Jeyms Belushi xor va maktab teatriga qiziqardi, bular uning uchun shunchaki sevimli mashg‘ulot emas edi. Maktabni tugatish arafasidayoq u aktyorlik o‘z yo‘li ekanligini va iste’dodda mashhur akasidan aslo qolishmasligini aniq bilardi. Bu qaror otasini xursand qilmadi, u hech bo‘lmaganda kenja o‘g‘li bir kun kelib Chikagodagi oilaviy restoranini boshqarishini orzu qilardi. Biroq Jimmi boshqa yo‘lni – sahna yo‘lini tanladi. U o‘z mahoratini sayqallash uchun Janubiy Illinoys universitetiga o‘qishga kirdi.

Aynan o‘sha yerda uni teleprodyuser Gerri Marshall payqab qoldi va yangi teleserialda jozibali sevgi qahramoni rolini taklif etdi – “Bolalarga kim qaraydi”. Ammo Gollivuddagi imkoniyat qo‘ldan chiqishiga sal qoldi: Jeyms tinglovga uxlab qolib, studiyaga to‘zg‘igan va uyqusiragan holda yetib keldi.

 Yaxshiyamki, xarizmaning kiyinish qoidasi yo‘q – Jeyms prodyuserning ko‘nglini zabt etdi va rol unga nasib etdi.

Bir payt yigit ekranda akasidan o‘zib ketishiga chin dildan ishondi. Biroq Gollivud uni faqat Jonning o‘rinbosari sifatida ko‘rardi – uni akasi rad etgan rollarga taklif qilishardi. Bir kuni kenja Belushi: "Bu mening rolim. Uni olishga haqing yo‘q!" deb turib oldi. Jon Jimmining qaysarligini bilgani uchun yon berishga majbur bo‘ldi.

Tez orada hamma narsa o‘zgardi. 1982-yilda, spektakl paytida Jeyms fojiali xabarni oldi: Jon haddan tashqari dozadan vafot etgan edi. Finalgacha yuzida tabassum bilan o‘ynab, kechqurun yolg‘iz o‘zi yig‘lab, akasini yo‘qladi. O‘sha kechagacha akasini shunchalik sevishini xayoliga ham keltirmagan edi.

Shunday qilib, Jeyms Belushining hayotidagi eng qora davr boshlandi. Jonning vafotidan so‘ng, u o‘z ixtiyori bilan emas, balki prodyuserlarning tazyiqi ostida Saturday Night Live mashhur shousida akasining o‘rnini egalladi. Tomoshabinlar zalida kulgi yangrar edi, ammo Jimmining qalbida emas. U tobora ko‘proq o‘zini akasiga juda o‘xshab ketayotganini his qilardi... Demak, oqibati ham xuddi shunday bo‘lishi mumkin, degan fikrga kelardi.

Jeyms Belushi taslim bo‘lishga yo‘l qo‘ymadi. “Men og‘riq bilan yashashni o‘rganishim kerak bo‘ldi”, deya keyinchalik eslaydi u. Akasi va onasidan ayrilgach, u tushundiki: endi faqat oldinga intilish kerak. U o‘zini butunlay ishga bag‘ishladi va 80-yillar uning shuhrat cho‘qqisiga ko‘tarilgan davri bo‘ldi. Birin-ketin muvaffaqiyatli filmlar suratga olindi: “O‘rin almashuvi”, “Dahshatlar do‘konchasi”, “Salvador”, “Qizil issiq”, “K-9”"...

Aytish mumkinki, Jeyms Belushida yorqin rollarni ijro etish uchun xarizma yetarli edi, biroq afsonaviy aktyor maqomiga erishish uchun emas. U doimo akasining soyasida qoldi, hatto uning vafotidan keyin ham. Ammo u o‘z istedodini Gollivuddan tashqarida - musiqa va sahnada namoyon etdi, shon-shuhratni emas, balki ichki uyg‘unlikni tanladi.

Ba’zan tomoshabinlar qalbiga yo‘l shuhrat orqali emas, balki samimiyat orqali topiladi. Va bu aynan Jeyms Belushi haqida.