Old is gold

Trendlar keladi va ketadi, qimmatli qadimiy narsalar esa abadiy qoladi. So‘nggi paytlarda biz vintaj yoki antikvar san’at buyumlari, mebel yoki kiyimlarga bo‘lgan qiziqishni tez-tez payqayapmiz. Agar ilgari bularga faqat kolleksionerlar va kamyob narsalarni qadrlovchilar qiziqishgan bo‘lsa, endilikda  go‘zal tarixga ega eski narsalarni sotib olish estetika ishqibozlari ro‘yxatida turadi.

foto: Murushka Lalgith/Dupe

Antikvariat

Yoshi 100 yoshdan oshiq bo‘lgan buyumni antikvar deb atash mumkin. Ko‘pincha mebel va san’at buyumlari antikvariat hisoblanadi. Antikvariatning qiymati nimada? Birinchidan, buyum qanchalik eski bo‘lsa, shunday buyumlar saqlanib qolinganlik ehtimoli shunchalik kam bo‘ladi. Shunday ekan, antikvariat – bu noyoblik va eksklyuzivlik demakdir.

Ikkinchidan, ko‘pincha antikvar buyumlarning qiziqarli tarixi bor: yaratilish vaqtidan boshlab, unga ega bo‘lgan va avloddan avlodga o‘tgan barcha egalarining tarixidan tortib, bu buyum o‘zining asriy mavjudlik davrida «bo‘lishga» ulgurgan joylargacha. Buyumning qadimiyligini aniqlashda uning yoshidan tashqari badiiy qimmati ham muhim rol o‘ynaydi. Chunki odatdagi eski mebel yoki uy-ro‘zg‘or buyumlarini antikvariat deb bo‘lmaydi. Agar bunday buyum ishlab chiqarish texnologiyasining yo‘qolishi tufayli ishlab chiqarilmasa, agar brend, rassom yoki usta yo‘q bo‘lsa, agar bu buyumni takrorlash yoki nusxalash mumkin bo‘lmasa, uni qimmatbaho antikvar deb atash mumkin.

foto: Bady Abbas/Unsplash

Vintaj

Bu so‘z bizga Fransiyadan kelgan bo‘lib, “zamonlarga bardoshli” deb tarjima qilinadi. Agar u kamida 20 va ko‘pi bilan 60 yoshda bo‘lsa, u vintaj deb ataladi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, har qanday eski buyum ham vintaj bo‘lishi mumkin emas. Bu narsa ko‘rinishi bilan o‘zi  yaratilgan davrni aks ettirishi kerak. Antikvariatdan ko‘ra vintaj sotib olish osonroq, chunki u yaratilganiga ko‘p vaqt o‘tgan bo‘lmaydi. Fast-fashion davri asta-sekin o‘z dolzarbligini yo‘qotib, o‘rnini barqaror modaga bo‘shatib bermoqda. Shuning uchun butun dunyo moda ayollari ommaviy bozordagi o‘nlab yangi narsalar o‘rniga noyob «vintajka» sotib olishni tanlay boshladilar.

Ammo vintajning mashhurligi nafaqat ekologiya, balki ko‘pchilik brend tarixi va uning yaratuvchisiga ehtirom ko‘rsatishlari va arxiv kolleksiyalaridan xazinalarni «ovlashlari» bilan ham bog‘liq. Vintaj – bu ommaviy ishlab chiqarish fabrikalaridan olingan «shtamplangan» ko‘ylaklar ham, katta buvingizning bog‘lanmagan boshmaldoqli qo‘lqoplari ham emas. Vintaj buyumlarga brend yaratuvchisining hayoti davomida yaratilgan ramziy arxiv modellarini misol qilish mumkin.

foto: Martha Olsen/Dupe

Qayerdan xarid qilish mumkin?

Agar ilgari noyob buyumlarni kolleksionerlardan yoki kimoshdi savdosida sotib olish mumkin bo‘lgan bo‘lsa, hozir buning yo‘li ancha oson. Butun dunyoda maxsus antiqa mebel salonlari mavjud, deyarli har bir mamlakatning noyob buyumlarni “kovlab topish” mumkin bo‘lgan eski bozori bor, vintaj kiyimlar va aksessuarlar ishqibozlari uchun esa qiziqarli konseptual do‘konlar va resell-platformalar mavjud.

foto: Elise Deschamps/Dupe