Самопринятие — основа гармоничной жизни
O‘zingizni sevishni o‘rganish va boshqalarning fikriga qaram bo‘lishni to‘xtatish yo‘llari
Biz ko‘pincha ijtimoiy tarmoqlar, yaltiroq jurnallar va boshqalarning kutishlari majburlaydigan idealga intilamiz va “o‘zimizning eng yaxshi versiyamiz” uchun kurashda haqiqiy istaklarimizni unutib qo‘yamiz. O‘zini qabul qilish – bu o‘zini haqiqiy qiyofada, barcha kuchli tomonlari va kamchiliklari bilan ko‘rish hamda o‘ziga ehtiyotkorlik, muhabbat bilan munosabatda bo‘lish qobiliyatidir.
ELLE O‘zbekiston tahririyati o‘zini qabul qilishni amalda qo‘llash nima uchun muhimligi va u o‘zingizga mehribon bo‘lishga qanday yordam berishi haqida so‘zlab beradi.
O‘zini qabul qilish nima degani?
O‘zini qabul qilish – bu o‘zini nafaqat kuchli tomonlari, balki barcha zaif jihatlari, xatolari va kechinmalari bilan yaxlit holda ko‘rish qobiliyatidir. O‘zini qabul qilish rivojlanishdan voz kechishni anglatadi, deb o‘ylash mumkin – axir men o‘zimni borimcha qabul qilsam, nima uchun o‘zgarishim kerak?
Aslida, o‘zini qabul qilish tushunchasi aynan qarama-qarshi nuqtai nazarni ifodalaydi. O‘zini qabul qilish – bu har qanday xatti-harakatga ruxsat berish yoki intilishlardan voz kechish emas, balki doimiy o‘z-o‘zini tanqid qilmasdan, o‘ziga halol va mehribon munosabatda bo‘lishdir. O‘zini qabul qilish bo‘yicha mutaxassis, psixolog Kristin Neff ta’kidlashicha, o‘zini qabul qilish o‘ziga hamdardlik bilan chambarchas bog‘liq – bu qiyin vaziyatlarda o‘zimizni sevimli va yaqin insonimizni qo‘llab-quvvatlaganimizdek qo‘llab-quvvatlash qobiliyati.
Bu fazilatni rivojlantirish orqali biz stressga chidamliroq bo‘lamiz, boshqalarning maqtoviga kamroq bog‘lanib qolamiz va o‘zimizga g‘amxo‘rlik qilishni o‘rganamiz. Bu ko‘nikmalar bizga yanada samarali o‘sish va rivojlanish imkonini beradi. Bizni doimo taqqoslaydigan va boshqalarning me’yorlariga moslashtiradigan dunyoda o‘zini qabul qilish – bu ichki erkinlik va yetuklik belgisi, shuningdek, shaxsiy rivojlanishning birinchi qadamidir. Chunki aynan shunday yondashuv bizga xato qilishga ruxsat berish, yangi narsalarni sinab ko‘rish va shubha hamda qo‘rquvlarga qaramay, oldinga intilish imkonini beradi.
Tima Miroshnichenko, pexels
O‘z-o‘zini qabul qilishning dastlabki qadamlari
O‘zini qabul qilish bir lahzali “anglash” emas, balki amaliyot, sabr va o‘ziga nisbatan mehr-shafqat orqali rivojlantiriladigan ko‘nikma ekanligini tushunish muhim.
O‘zini qabul qilishning dastlabki qadamlarini o‘ziga nisbatan ongli va muloyim munosabatda bo‘lish orqali qo‘yish mumkin. Quyida Karl Rojers, Kristin Neff va bu sohaga ixtisoslashgan boshqa psixologlarning yondashuvlariga asoslangan bosqichma-bosqich yo‘riqnoma keltirilgan:
- Ichki tanqidchini anglang
O‘zingizni qanchalik tez-tez koyiyotganingizni, boshqalar bilan taqqoslayotganingizni yoki qadrsizlantirayotganingizni kuzating. Ichki tanqidchining ovozi beixtiyor yangraydi va uni tanib olishni o‘rganish muhim.
2. Tanqidni o‘zingizga muruvvat bilan almashtiring
Qiyin vaziyatda o‘zingizga shunday savol bering: “Agar do‘stim (onam, singlim yoki yaqin insonim) ham shunday his qilganda, unga nima degan bo‘lardim?” O‘zingiz bilan xuddi qadrli insoningiz bilan gaplashgandek, muloyim va qo‘llab-quvvatlab muloqot qiling.
3. O‘zingizning nomukammalligingizni qabul qiling
Xatolar, zaifliklar va ojizliklar bizni tirik va haqiqiy qiladigan inson tajribasining ajralmas qismi ekanligini tan oling. Har bir inson betakror; o‘zingizni tanqid qilish uchun emas, balki rivojlanish uchun manba sifatida o‘z betakrorligingizdan foydalaning.
4. Qabul kundaligini yuriting
Har kuni o‘zingizga minnatdorchilik bildira oladigan shaxsiy fazilatlaringiz yoki xatti-harakatlaringizni yozib boring. Bu qadriyatlarga e’tibor qaratishga va kuchli tomonlaringizni unutmaslikka yordam beradi.
5. Ehtiyojlaringizga e’tiborli bo‘ling
O‘zingizdan so‘rang: “Hozir menga nima kerak?” va javob topish uchun vaqt ajrating. Javoblar turlicha bo‘lishi mumkin: dam olish, qo‘llab-quvvatlash, tanaffus, shaxsiy chegaralar. O‘zini qabul qilish nafaqat rivojlanishni, balki o‘ziga g‘amxo‘rlik qilishni ham anglatadi.
6. Ongli bo‘lish mashqini qiling
Fikrlaringiz va his-tuyg‘ularingizni hukm qilmay qabul qilishni o‘rganing: qanday his qilishimiz va nima haqida o‘ylashimiz hayotiy vaziyatlarga bog‘liqligini yodda tuting. Bu anglash avtomatik reaksiyalar kuchini pasaytiradi va o‘ziga ko‘proq tushunish bilan munosabatda bo‘lishga yordam beradi.
7. Sabr-toqatli bo‘ling
O‘zini qabul qilish – bu bir qadam emas, balki butun bir yo‘l. Bu yo‘lda qo‘rquv va shubhalar uchraydi va bu tabiiy hol. Eng muhimi, o‘zingizga takror-takror, sabr va g‘amxo‘rlik bilan qaytishdir.
Artem Podrez, pexels
