Toto Kutuno va uning abadiy musiqasi

Ba’zida mantiq shou-biznes paradokslari oldida ojiz qoladi. Millionlab muxlislarning sevimlisi, kuylari italyan qalbining sadosiga aylangan Toto Kutuno, g‘alati bo‘lsa-da, o‘z vatanida har doim ham e’tirofga sazovor bo‘lmagan. Musiqa tanqidchilari ko‘pincha uni yomonlab yozishardi. U haqda nimalar deyishmadi: “bir xil xitlar muallifi”, “ovozi yo‘q qo‘shiqchi”, “iste’dodsiz bastakor”... Biroq Kutuno hech qachon bahsga kirishmasdi. U haqiqiy yulduzga xos tarzda javob berardi: keskinlik bilan emas, balki qadr-qimmat bilan. “Ha, mening ajoyib ovozim yo‘q”, derdi u o‘sha samimiyat bilan, aynan shu tufayli uni yaxshi ko‘rishardi.

Nozik did va o‘ziga xos dunyoqarash Toto Kutunoga kerakli so‘zlar va ohanglarni sezgi bilan topish imkonini berardi – aynan shu sababli uning qo‘shiqlari turli xil tinglovchilarning his-tuyg‘ulari bilan uyg‘unlashardi.

Musiqaga intilish – hamma narsadan ustun

Otasi karnayni zavq bilan chalsa-da, oilasi uning katta sahna haqidagi orzusini darhol qabul qilmadi – Totoning o‘zi bu yo‘lni ochishiga to‘g‘ri keldi. Ota-onasi uning o‘rniga qaror qabul qilishdi, ular amaliyroq yo‘lni ma’qul ko‘rishdi – musiqiy ta’lim o‘rniga yigit hisobchi diplomini oldi. Yaxshiyamki, ofisdagi karyera nazariyada qoldi – musiqa o‘z o‘rnini egalladi.

Toto Kutuno deyarli 7 yoshidan beri chalgan barabanlarni bir muddat unutib, jazzga jiddiy e’tibor qaratdi, pianino chalish mahoratini oshira boshladi. Bu uning musiqiy shakllanishida muhim bosqich bo‘ldi.

Yulduzlik karyerasining boshlanishi

19 yoshli Toto Kutuno ilk bor jazmen Guido Manuzardi guruhi bilan gastrollarga chiqdi. Shu tariqa uning katta sahnaga yo‘li ochildi. Ushbu ilhomlantiruvchi debyutdan so‘ng uning shaxsiy loyihasi – Toto e Tati nomli guruh tashkil topdi.

Repertuar haqida o‘ylamasdan, jamoa mashhur xitlarni qayta kuylashni boshladi va bir necha yil ichida deyarli butun Italiyani aylanib chiqdi. Shunday chiqishlardan birida Totoga mashhur italyan shoiri Vitto Pallavichini e’tibor qaratdi. Yosh musiqachining iste’dodiga qoyil qolib, uni o‘z studiyasiga taklif qildi. Bu yangi bosqichning boshlanishi bo‘ldi – ijodiy hamkorlik haqiqatan ham omadli bo‘ldi: ularning birgalikdagi ishi dunyoga birinchi xitlarni berdi va Totoga shuhrat yo‘lini ochdi.

Jo Dassen, Adriano Chelentano, Mirey Mate kabi mashhur ijrochilar uning qo‘shiqlarini kuylashni boshladilar.

O‘zgarishlar bosqichi

Toto Kutuno hayotida burilish nuqtasi yuz bermaguncha muvaffaqiyat to‘lqinida ishonch bilan turardi. Shaxsiy fojia chuqur iz qoldirdi. Turmush o‘rtog‘ining homiladorligi majburan to‘xtatilib, “bepushtlik” tashxisi qo‘yilgach, san’atkor o‘ziga o‘ralib qoldi. U borgan sari musiqadan emas, ichkilikdan tasalli izlay boshladi. Toto uchun bu davr eng og‘ir – ichki kurashlar davri bo‘ldi, bunda og‘riq o‘rnini yangi kuch egalladi.

Kutunoga do‘stlari yordam qo‘lini cho‘zdilar. Ular unga eski tarkibni tarqatib yuborishni va guruh nomini o‘zgartirishni, so‘ng yangi ruh bilan Italiya musiqasining cho‘qqisi – San-Remo festivalini zabt etishni taklif qilishdi. Do‘stlarining maslahatlariga amal qilgan Toto “Albatros” deb nomlangan yangi tarkib bilan uchinchi o‘rinni egalladi va ularning “Volo Az504” kompozitsiyasi barcha rekordlarni yangiladi.

Ammo bu guruhning muvaffaqiyati uzoqqa cho‘zilmadi. Bir yil o‘tib, 5-o‘rinni qo‘lga kiritgan Kutuno jamoani yana tarqatib yuborishga qaror qildi. Konsertlar kamaydi, qo‘shiqlar unutila boshladi va o‘sha davrning eng og‘ir nuqtasi – Pallavichini bilan janjal yuz berdi.

Biroq bu safar ham unga do‘stlari yordamga kelishdi. “O‘jarni jilovlash” filmida suratga tushgan Adriano Chelentano Totoga ushbu filmga musiqa yozishni taklif qildi. Saundtrek katta muvaffaqiyat qozondi. “Donna donna Mia” yangi qo‘shig‘i bir oydan ortiq vaqt davomida fransuz va italyan xit-paradlarining yuqori pog‘onalarini egalladi.

1980-yilda qo‘shiqchi birinchi marta San-Remo festivaliga yakkaxon ijrochi sifatida qatnashdi. Natija – birinchi o‘rin. O‘sha yili Tokiodagi musiqa tanlovida bosh sovrinni qo‘lga kiritdi.

Lasciatemi cantare...

Barchaga tanish afsonaviy “L’italiano” – “Lasciatemi cantare…” satridan birinchi notalardan tanib olinadigan qo‘shiq xonandanining tashrif qog‘oziga aylandi. Dastlab u Adriano Chelentano uchun yozilgan edi, ammo u ijro etishdan bosh tortdi. O‘shanda Chelentano nimani boy berayotganini xayoliga ham keltirmagandi. 1983-yilda Kutuno uni San-Remo festivalida o‘zi taqdim etishga qaror qildi, ammo hakamlar hay’ati qo‘shiqqa faqat beshinchi o‘rinni berdi.

Biroq tomoshabinlar o‘z so‘zlarini aytishdi: “Italiyalik” bir zumda xitga aylandi. Bu haqiqiy italyan qalbi madhiyasining tug‘ilishi edi. Qo‘shiqning har bir tovushida jo‘shqinlik, kinoya va italyan ekanligidan cheksiz g‘urur sezilib turardi.

Yillar o‘tishi bilan Toto Kutuno nafaqat san’atkor, balki Italiya madaniyatining dunyodagi haqiqiy elchisiga aylandi. U turli xil ijrochilar uchun qo‘shiqlar yozdi, albomlar chiqarishda davom etdi, butun dunyo bo‘ylab gastrollarda bo‘ldi va doimo to‘la zallarni to‘pladi. Uning konsertlari tomoshabinlar bilan samimiy, ochiq va yurakdan suhbat edi.

Kutunoning 1990-yilgi “Yevrovideniye”dagi g‘alabasi uning xalqaro miqyosdagi yulduz maqomini mustahkamladi. O‘n yilliklar o‘tsa-da, afsonaviy “L’italiano” nafaqat kafe va radiostansiyalarda, balki millionlab odamlarning qalbida ham yangiramoqda. Chunki bu aynan vaqtga bo‘ysunmaydigan qo‘shiqdir.

2023-yil 23-avgust kuni maestro bu dunyoni tark etdi, ammo uning kuylari biz bilan qoldi. Ehtimol, haqiqiy abadiylik ham shundadir – qo‘shiqlaring kuylanishda davom etsa, demak sen ham yashashda davom etasan.