Yilning sovuq mavsumida sog‘lom go‘zallikni ta’minlash

Sovuq kunlar kelishi bilan ko‘pchiligimiz nafaqat jismoniy charchoqni, balki tashqi ko‘rinishimizga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan sezilarli ruhiy tushkunlikni ham his qila boshlaymiz. Energiya pasayishi, teri rangining xiralashishi, sochlarning mo‘rtlashuvi – bularning barchasi vitaminlar tanqisligi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Qish faslida yangi oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlanish cheklangan va quyosh nurlari kamdan-kam ko‘rinadigan paytda, avitaminoz ayniqsa dolzarb muammoga aylanadi. Bu shunchaki ish qobiliyatining pasayishi emas, balki organizmning g‘amxo‘rlik va e’tibor zarurligini bildiruvchi ishorasidir.

foto: istock

Avitaminoz nima va u sizning go‘zalligingizga qanday ta’sir qiladi?

Avitaminoz organizmning muvozanatli ishlashi uchun zarur vitaminlar yetishmovchiligi bilan kechadi. U ikki turga bo‘linadi: surunkali va mavsumiy. Avitaminoz ko‘pincha kuzdan so‘ng namoyon bo‘ladi, chunki bu paytda organizm sovuqqa, haroratning keskin o‘zgarishlariga, quruq shamolga va immunitetni zaiflashtiradigan kasalliklarga qarshi kurashishiga to‘g‘ri keladi.

Avitaminozning asosiy sabablari

Noto‘g‘ri ovqatlanish. Yilning sovuq davrida tanamiz yangi pishib yetilgan mahsulotlar tanqisligini keskin his qiladi. Ko‘pincha biz sabzavot va mevalar o‘rniga ko‘proq kaloriyali taomlarni iste’mol qilamiz, bu esa muhim vitaminlarning organizmga tushishini kamaytirishga olib keladi.

Quyosh nurining mavsumiy kamayishi. “Quyosh vitamini” deb ataluvchi D vitamini terida ultrabinafsha nurlar ta’sirida hosil bo‘ladi. Qishda ko‘chaga kamroq chiqganimiz sababli uning tanamizdagi miqdori keskin kamayib ketadi.

Surunkali kasalliklar. Gastrit yoki disbakterioz kabi oshqozon-ichak tizimi kasalliklari ovqatdan vitaminlarning so‘rilishini pasaytirishi mumkin.

Mahsulotlarni noto‘g‘ri saqlash. Ko‘pgina vitaminlar, ayniqsa B va C guruhlari, uzoq vaqt davomida saqlash, muzlatish yoki termik ishlov berish paytida parchalanadi.

Avitaminoz belgilari

Avitaminoz muayyan vitaminlar tanqisligiga qarab turlicha namoyon bo‘lishi mumkin. Masalan, D vitamini yetishmovchiligi suyaklar mo‘rtligi va mushaklar zaifligiga, C vitamini yetishmovchiligi milklardan qon ketishi va immun tizimining zaiflashuviga, B12 vitamini yetishmovchiligi esa kamqonlik va asab buzilishlariga sabab bo‘lishi mumkin. Umumiy simptomlar orasida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin:

• surunkali charchoq va loqaydlik
• teri, soch va tirnoqlar holatining yomonlashuvi
• yuqumli kasalliklarga yuqori sezuvchanlik
• konsentratsiya va xotira bilan bog‘liq muammolar

Qanday qilib avitaminozni yengib, sog‘lom va chiroyli bo‘lib qolish mumkin?

Muvozanatlashtirilgan ratsion

Ovqatlanish – go‘zallikni tiklash yo‘lidagi birinchi qadam. Ratsioningizga A, C, D va E vitaminlariga boy bo‘lgan mahsulotlarni qo‘shing, ular terining yorqinligi va sochlarning kuchini saqlab turishga faol hissa qo‘shadi. Menyuga quyidagilarni kiriting:

• Meva va sabzavotlar. Sitrus mevalar, kivi, bulg‘or qalampiri va C vitaminiga boy karam. Sabzi va qovoqda A vitaminning turdoshi beta-karotin mavjud.
• Sut mahsulotlari va baliq. Bular vitamin D va kalsiy manbalari hisoblanadi.
• Yaxlit donli mahsulotlar, dukkaklilar va yong‘oqlar. Ular organizmni B guruh vitaminlari bilan ta’minlaydi.

fotо: Istock

Vitaminlar va BFQlarni qabul qilish

Oziq moddalar tanqis bo‘lgan sharoitlarda faqat oziqlanish yetarli bo‘lmasligi mumkin. Kompleks vitaminlar va biologik faol qo‘shimchalar yetishmovchilikni to‘ldirishga yordam beradi. Vositalarni shifokor tavsiyalarini hisobga olgan holda tanlash muhimdir, chunki ortiqcha vitaminlar ham zarar yetkazishi mumkin.

fotо: istock

Ochiq havoda sayr qilish

Yilning sovuq kunlarida ham ko‘proq ochiq havoda sayr qilishga harakat qiling. Agar yetarli miqdorda quyosh nurini olishning iloji bo‘lmasa, D vitaminini qo‘shimcha sifatida qabul qilishni ko‘rib chiqish mumkin.

foto: freepik

Ichak salomatligini saqlash

Ichakning sog‘lom mikroflorasi vitaminlarni o‘zlashtirishda asosiy rol o‘ynaydi. Uni saqlab turish uchun ratsioningizga probiotiklar (yogurt, kefir, pishloq) va kletchatkali mahsulotlarni qo‘shing.

foto: pexels

Avitaminoz – bu hukm emas, balki organizmning qo‘llab-quvvatlashga muhtojligi haqidagi ishora. Ovqatlanish, turmush tarzi va salomatlik holatiga o‘z vaqtida e’tibor berish vitaminlar tanqisligining jiddiy oqibatlarini oldini olishga yordam beradi. Yodingizda bo‘lsin, qishda o‘zingizga g‘amxo‘rlik qilish ayniqsa muhimdir, chunki kundalik qiyinchiliklarni yengish va yaxshi kayfiyatni saqlash qobiliyatingiz o‘zingizni qanday his qilishingizga bog‘liq.