Davolanishga yo‘l: Doktor Xamerning beshta biologik qonuniyati

XX asr boshlarida nemis shifokori Rik Gerd Xamer dunyoga beshta biologik qonunga asoslangan “Yangi Germaniya tibbiyoti” konsepsiyasini taqdim etdi. Ushbu qonunlar barcha kasalliklar psixologik ziddiyatlar, jarohatlar yoki stresslarga organizmning tabiiy reaksiyasi ekanligini ta’kidlaydi va ruhiyat, miya va tana o‘rtasidagi bog‘liqlikni tavsiflaydi. Biroq, Xamer nazariyasi muqobil tibbiyotga tegishli bo‘lib, yetarli darajada isbotli tadqiqotlar bilan qo‘llab-quvvatlanmaganligi sababli ilmiy hamjamiyatda bahs-munozaralarga sabab bo‘lmoqda.

Birinchi qonun: Kasallikning boshlanishi

Xamerning birinchi qonuniga ko‘ra, har qanday kasallik to‘satdan yoki intensiv psixologik ziddiyatdan boshlanadi, u buni “biologik shok” deb atadi. Bu ziddiyat ruhiyatdagi o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi, keyin miyaga va o‘z navbatida uning nazorati ostidagi a’zolarga ta’sir qiladi. Misol uchun, kutilmagan yo‘qotish yoki qo‘rquv keyinchalik inson salomatligiga ta’sir qiladigan stressga olib kelishi mumkin. Psixologik kechinmalar va jismoniy salomatlik o‘rtasidagi bog‘liqlik haqiqatan ham mavjudligini tushunish muhim, ammo aniq mexanizmlar keyingi ilmiy tadqiqotlarni talab qiladi.

Fotо: Pexels

Ikkinchi qonun: Kasallikning ikki bosqichi

Xamer nazariyasiga ko‘ra, har bir kasallik ikki bosqichni bosib o‘tadi:

• Ziddiyatning faol bosqichi: Organizm stress holatida; odam yomon uxlaydi, ishtahasini yo‘qotadi, a’zolar faoliyatida o‘zgarishlar paydo bo‘lishi mumkin.
• Tiklanish bosqichi: Mojaro hal qilingandan so‘ng, ko‘pincha yallig‘lanish, isitma, shish yoki og‘riq bilan birga keladigan davolanish jarayoni boshlanadi. Masalan, odam uzoq davom etgan stressli vaziyatni muvaffaqiyatli yengganidan keyin shamollab qolishi mumkin.

Bu fazalar organizmning moslashishga bo‘lgan tabiiy reaksiyasini aks ettiradi, ammo aniq kasalliklar bilan bog‘liqligi ehtiyotkorlik bilan yondashish va ilmiy tekshirishni talab qiladi.

Fotо: Pexels

Uchinchi qonun: Miya va a’zolarning o‘zaro aloqasi

Xamerning uchinchi qonuniga ko‘ra, har bir organ miyaning ma’lum bir zonasi tomonidan boshqariladi. Qo‘rquv, xafa bo‘lish yoki g‘azab kabi his-tuyg‘ular himoya mexanizmi sifatida qabul qilinadigan o‘zgarishlarni keltirib chiqarib, ma’lum to‘qimalar yoki organlarga ta’sir qilishi mumkin. Nazariya ruhiyat, miya va organlar o‘rtasida tizimli aloqa mavjudligini nazarda tutadi. Garchi his-tuyg‘ular jismoniy salomatlikka ta’sir ko‘rsatishi mumkinligi haqidagi g‘oya keng e’tirof etilgan bo‘lsa-da, miyaning barcha a’zolar va kasalliklar ustidan aniq nazorati haqidagi fikr ehtiyotkorlikni talab qiladi. 

To‘rtinchi qonun: Mikroorganizmlarning roli

Tiklanish bosqichida mikroorganizmlar davolash jarayonida muhim rol o‘ynaydi. Xamerning fikriga ko‘ra, bakteriyalar, viruslar va zamburug‘lar organizmdagi kasalliklarni yo‘q qilishga yoki shikastlangan to‘qimalarni tiklashga yordam beradi va ularning faollashuvi faqat zarurat tug‘ilganda sodir bo‘ladi. Zamonaviy tibbiyot ba’zi mikroorganizmlar haqiqatan ham tiklanish jarayonlarida ishtirok etishi mumkinligini tasdiqlaydi, lekin ular patogen bo‘lishi ham mumkin. Ularning ta’sir mexanizmlari murakkab va ko‘plab omillarga bog‘liq.

Fotо: Pexels

Beshinchi qonun: Kasallik adaptatsiya sifatida

Xamerning fikricha, kasallik xato emas, balki organizmning stressli vaziyatga moslashishiga qaratilgan biologik maqsadli jarayondir. Nazariya ta’kidlashicha, har bir belgi yoki kasallik biologik ma’noga ega bo‘lib, organizmga muammoni hal qilishga yordam beradi. Kasallikka moslashish mexanizmi sifatida qarash yangi istiqbolni berishi mumkin bo‘lsa-da, uni tasdiqlash uchun keyingi ilmiy tadqiqotlar va ma’lumotlar zarur.

Doktor Xamerning beshta biologik qonuniyatlari psixoemotsional kechinmalar bilan bog‘liq holda kasalliklarning tabiatini tushunishga muqobil yondashuvni taklif qiladi. Nazariya munozarali bo‘lib, asosiy tibbiyot tomonidan qo‘llab-quvvatlanmasa-da, u psixologik holatning salomatlik uchun muhimligiga e’tiborni tortadi. Ichki nizolar va kasalliklar o‘rtasidagi ehtimoliy bog‘liqlik haqidagi bilim insonga stressli vaziyatlarni aniqlash va ularni o‘z vaqtida hal qilish va tezroq tiklanishga yordam beradi.