Zargarlik san’atidagi Art Deco
Oltin ichra mangulikka aylangan davr
Vaqtga javoban yuzaga keladigan uslublar bor, uni shakllantiradiganlar ham mavjud. Art Deko oxirgilardan hisoblanadi. Bu shunchaki 1920-yillar estetikasi emas, balki davr bayonotidir: mukammal tartibga intilish, geometriyaga mahliyo bo‘lish, tezlik va texnologiyaga ehtirom. Zargarlik san’atida bu uslub yangi davr hashamatining ramziga aylandi - dabdabali emas, balki aniq, puxta o‘ylangan, deyarli matematikaga asoslangan.
Bu olmoslar shunchaki farovonlik timsoli bo‘lmay, me’morchilikning bir qismiga aylangan davrdir. Oltin nafis naqshlarga emas, balki osmono‘par binolarning peshtoqlariga o‘xshab, qat’iy qatorlarga tizilardi. Zargarlik buyumlari endi shunchaki taqinchoqlar emas, balki Bugatti avtomobillari yoki Frits Lang filmlari singari jasur va puxta o‘ylangan davr ruhining in’ikosi bo‘lib qoldi.
foto: instagram/davidwebbjewels
Art Deco zargarlik buyumlari: his-tuyg‘u yashiringan mantiq
Art Deco chiziqlarining qat’iyligi va aniqligi his-tuyg‘ulardan voz kechish emas, balki ularning yangi tilidir. Romantika o‘rniga grafika, tekislik o‘rniga qarama-qarshilik, tasodifiylik o‘rniga mutanosiblik. Bu uslubdagi bezaklarda tartibsizlik yo‘q – faqat metall, tosh va shaklning muvozanatini belgilovchi marom mavjud.
Me’moriy unsurlarga o‘xshash bilaguzuk-manjetlar, yirik brilliantli ulkan uzuklar, oniks va platinadan ishlangan murakkab naqshlar – har bir buyum go‘yo ko‘zga ko‘rinmas uyg‘unlik qonuniga bo‘ysunganday. Hatto rang ham bu yerda o‘zgacha amal qiladi: oq oltin va platina sovuq qat’iylikni ta’kidlasa, sariq oltin muloyimlik baxsh etadi, qora oniks esa keskin, deyarli grafik tarzda qarama-qarshilik hosil qiladi.
foto: instagram/vancleefarpels
Carrera y Carrera: Art Deconing ispancha talqini
Agar bu uslubga shunchaki ergashmay, balki uni qayta talqin qilgan zargarlik uylari haqida gapiradigan bo‘lsak, Carrera y Carrera’siz ro‘yxat to‘liq bo‘lmaydi. Ispaniya zargarlik maktabi har doim o‘ziga xos ifodalilik bilan ajralib turgan, shu bilan birga ushbu brendning ishlarida u g‘ayrioddiy jarangga ega bo‘lgan.
Ularning kolleksiyalarida Art Deconing qat’iy geometriyasi yengil barokko nafosati bilan uyg‘unlashgan. Xira oltin yumshoqlik tasavvurini yaratsa, haykaltaroshlik shakllari esa taqinchoqlarni kichik me’moriy inshootlarga o‘xshatib yuboradi. Bu janubiy fe’l-atvorga ega Art Deco: puxta ishlangan, ammo sovuq emas. Aniq, lekin his-tuyg‘ulardan xoli emas.
foto: CARRERA Y CARRERA AXBOROT XIZMATI
Art Deco nima uchun yana dolzarb?
Bu uslub o‘z davrini yashab o‘tib, yana qaytib keldi. Biroq endi u moda sifatida emas, balki ramz sifatida namoyon bo‘lmoqda. Puxta o‘ylangan va o‘ziga xoslik qadrlanadigan dunyoda Art Deco ruhidagi bezaklar ayniqsa o‘rinli ko‘rinadi. Ular detallar bilan to‘lib-toshmagan, lekin bajarilishi har doim murakkab. Ular sodda ko‘ringani bilan, mutanosiblikning mukammal muvozanatini talab qiladi. Bu shov-shuvli emas, balki nafis so‘zlaydigan hashamatdir.
Ehtimol, Art Deconing asosiy siri ham shundadir – u vaqtga bo‘ysunmaydi. Chunki shaklning aniqligi va g‘oyaning kuchi hech qachon eskirib qolmaydi.
