Luvrdan Uffitsi galereyasigacha bir kunda
Zamonaviy texnologiyalar san’at, tarix va tomoshabin o‘rtasidagi chegaralarni qanday yo‘q qilmoqda
Tasavvur qiling, Luvrdagi Mona Lizani tomosha qilish uchun navbatda turishning hojati yo‘q. Tretyakov galereyasida Vasiliy Kandinskiyning VII kompozitsiyasini shovqinsiz va shoshilmasdan ko‘rish mumkin. Qanday qilib?
Agar bir paytlar bu aql bovar qilmaydigandek tuyulgan bo‘lsa, bugungi kunda san’atning raqamli inqilobi madaniyat bilan o‘zaro aloqaning yangi shakliga aylandi. Bugun biz sizni dunyoga o‘z raqamli eshiklarini ochgan eng qiziqarli muzey va galereyalarga sayohatga taklif etamiz.
Keling, Luvrdan boshlaymiz
2024-yilda Parij durdonasiga qariyb 9 million kishi tashrif buyurdi, bu esa uni dunyodagi eng ko‘p tashrif buyuriladigan muzeyga aylantirdi. U shunchalik katta va keng qamrovliki, uni bir kunda aylanib chiqishning iloji yo‘q. Hatto “Jokonda”ga tez yetib borish uchun shoshilsangiz ham, kamida yarim soat, hatto undan ham ko‘proq navbatda turishingizga to‘g‘ri keladi.
Ammo raqamli texnologiyalar tufayli Luvr durdonalarini shovqin-suronsiz va izdihomdan holi tomosha qilish mumkin. Hozirga qadar muzey divanda o‘tirgancha o‘rganish mumkin bo‘lgan virtual sayohatlar uchun 40 000 ga yaqin eksponatni raqamlashtirdi.
Tretyakov nomidagi Davlat galereyasi
Pavel Tretyakov san’atning har qanday ko‘rinishiga qoyil qolar va barcha iste’dodli ustalarning eng buyuk asarlarini ko‘rish mumkin bo‘lgan bir joyda eng qiziqarli narsalarni to‘plashni orzu qilardi. Biroq, uning kolleksiyalari butun dunyo bo‘ylab millionlab tomoshabinlarga taqdim etiladigan kun kelishini tasavvur ham qila olmasdi.
Mana endi, birgina tugmani bosish orqali biz Ivan Kramskiyning “Noma’lum ayol” va Valentin Serovning “Shaftoli bilan qiz” asarlarini ko‘rib chiqishimiz mumkin. Aytgancha, Tretyakov o‘zi ularni galereyaga qo‘yishni istamagandi, chunki ularni juda chiroyli va voqelikka to‘g‘ri kelmaydigan deb hisoblagan edi. Repin, Malevich, Kandinskiy, Levitan, Goncharova, Vrubel va boshqa buyuk ijodkorlar allaqachon galereyaning raqamli devorlarida sizni kutmoqda.
Ko‘plab sayohatchilar Figeresdagi syurrealizm ustasi muzeyiga borish katta bir sarguzasht ekanligini ta’kidlashadi. U yerda uning barcha mashhur asarlari bo‘lmasa-da, syurrealistik ertak muhiti darhol seziladi va buni hatto onlayn ekskursiya formatida ham his qilish mumkin. Yomg‘irli taksi, Gollivud aktrisasi Mey Uestning yuziga aylanadigan hashamatli mebellar va dahoning boshqa asarlari – bularning barchasini nafaqat teatr-muzey devorlarida, balki raqamli makonda ham turli nuqtalardan o‘rganish mumkin. Endi bu dunyoni syurrealizm prizmasi orqali uydan chiqmay turib ko‘rish imkoni bor.
Smitson instituti qoshidagi Milliy tabiat tarixi muzeyi
Agar Dali teatr-muzeyi bizni syurrealizm dunyosiga olib kirsa, Vashingtondagi bu muzey sayyoramizda hozirda yo‘q bo‘lib ketgan sivilizatsiyalar yashagan davrlarga va afsonalar to‘qilgan o‘tmishga olib boradi. Tirannozavr Reksning skeleti, meteoritlar, noyob qimmatbaho toshlar, minerallar va Yer tarixidan hikoya qiluvchi yana 126 milliondan ortiq eksponatlar – bularning barchasi milliy tabiat tarixi muzeyida saqlanadi: ba’zilari hammaga ko‘rinadigan joylarda, ba’zilari esa puxta o‘ylangan omborlarda. Bu ajoyib joyni endi Amerika Qo‘shma Shtatlariga vizasiz ham tashrif buyurish mumkin.
https://www.instagram.com/smithsoniannmnh/p/CqLbgUhOOsd/
Oxirida Uffitsi galereyasiga kiramiz
Florensiya ko‘plab muzeylar va galereyalarning vatani hisoblanadi, ammo aynan Uffitsi Uyg‘onish davri durdonalarining asosiy maskani sanaladi. Odatda ichkariga kirish uchun kilometrlab navbat kutishga to‘g‘ri keladi, ammo endi siz u yerga virtual formatda tashrif buyurishingiz mumkin. Bu yerda Bottichellining “Veneraning tug‘ilishi”, Mikelanjeloning “Madonna Doni” va Karavadjoning dramatik “Meduza” asarlari bor – siz ular haqida hech bo‘lmaganda bir marta eshitgan bo‘lsangiz kerak. Florensiyaga bu yozda ta’til paytida, Uffitsi galereyasiga esa hoziroq tashrif buyurish mumkin.
Har bir muzey – bu matolarda jonlanayotgan tarix muhiti va san’atning ulug‘vorligi bilan to‘lgan zallardagi qizg‘in harakat. Onlayn ekskursiyalar bularning barchasini to‘liq yetkazib bera olmasa-da, ular eng muhimini – kirish imkoniyatini beradi. Endi daho asarlar o‘z muxlislarini nafaqat muzey zallarida, balki birgina tugmani bosish masofasida ham kutmoqda. Muzeylar va eksponatlar deyarli o‘zgarmagan holda qoldi, faqat ular bilan tomoshabinlar orasidagi masofa o‘zgardi, xolos.
